یک واکسن پیشگام به یک زنجیره تأمین پیشگام احتیاج دارد 

اخبار مربوط به موفقیت چند شرکت بزرگ بین‌المللی در ساخت واکسن کرونا میلیاردها انسان را در سراسر جهان خوشحال و امیدوار کرد. اما به همان اندازه که این اخبار ممکن است دلگرم‌کننده باشد، اگر یک واکسن به طور موثر بین مردم توزیع نشده و یا پروسه ساخت انبوه آن آنقدر طول بکشد که اعتماد عمومی را به اثربخشی آن از بین ببرد، نمی‌توان به طور کلی به آن امیدوار بود.

شاید به همین دلیل است که متخصصان بهداشت عمومی در حال حاضر به تکاپو افتاده‌اند تا از طریق رسانه‌ها به مردم این توضیح ضروری را بدهند که بین اتمام آزمایش‌ها و موفقیت یک واکسن، تا دسترسی گسترده همه مردم به آن یک زمان خیلی طولانی وجود دارد. مثلا اگرچه واکسن فلج اطفال (Jonas Salk) در اوایل دهه ۱۹۵۰ اختراع شد، اما سال‌ها طول کشید تا به ریشه‌کن شدن کامل بیماری بیانجامد؛ در این مسیر طولانی هم بازیگران زیادی نقش‌آفرینی کردند از جمله زنجیره‌ای از بخش دولتی و خصوصی کشورهای مختلف، دانشگاه‌های بین‌المللی و محلی، تولید‌کنندگان دارو، سازمان‌های غیردولتی و خانه‌های بهداشت و مراکز درمانی در مناطق مختلف.

واکسن های جدید COVID-19احتمالاً چالش های جدیدی را با خود به وجود می آورند که بیش از هرچیز مبتنی بر پیچیدگی‌های تبادل و شفافیت هستند، مواردی که نیاز به مشارکت زنجیره ای از نهادهای عمومی و خصوصی دارد

با این حال قطعا با توجه به اینکه سیستم‌ها و شبکه‌های توزیع در سال ۲۰۲۰ از قدرت بیشتری نسبت به دهه ۶۰ میلادی برخوردار هستند انتظار می‌رود که اوضاع برای توزیع واکسن کرونا بهتر و سریع‌تر پیش برود.

اما اگر نگران سرعت هم نباشیم نگرانی‌های دیگری سر راه واکسن کرونا وجود دارد: واکسن‌های جدید COVID-19 احتمالاً با چالش‌های جدیدی از جمله شیوه توزیع این واکسن‌ها و شفافیت درباره فرایند تولید و توزیع آنها رو به رو خواهند بود.   

دوزها را خنک نگه دارید!

یک چالش اساسی دیگر که پیش روی اکثر واکسن‌های موجود کرونا است این مشکل است که آنها معمولاً باید در دمای بسیار پایین نگه داشته شوند، تقریباً 70 درجه زیر صفر!

علاوه بر چالش دما، به نظر می‌رسد زنجیره تامین واکسن پیچیده است. پس از تولید، دوز مصرفی باید توسط یک وسیله سریع حمل و نقل، به احتمال زیاد هواپیما، به اقصی نقاط منتقل شود. اگر مقصد این واکسن یک خرده فروشی باشد، ممکن است قبل از رسیدن به محل فروش، چند توقف در دیگر مراکز داشته باشد زیرا هر بازیگر در این زنجیره تامین واسطه‌های شخصی خود را دارد که بدون آنها زنجیره تامین امکان‌پذیر نیست.

 توزیع‌کنندگان باید برای بالا بردن دقت در فرایند رساندن دوزهای زندگی‌بخش واکسن به مردم در یک «زنجیره تأمین هوشمند» سرمایه‌گذاری کنند. زنجیره‌ای که قادر باشد تصویری شفاف و از نمای نزدیک از مسیر طی شده توسط واکسن ارايه کند

 نکته خیلی مهم اینجاست که این توقف‌های زیاد و پردردسر در مسیر رسیدن به مقصد نهایی ریسک توزیع واکسنی که باید در شرایط دمایی خاصی باشد را بالا می‌برد.

بنابراین توزیع‌کنندگان باید برای بالابردن دقت در فرایند رساندن دوزهای زندگی‌بخش واکسن به مردم، و نظارت بر رعایت اصول مربوط به دما قبل از رسیدن به بیماران، در یک «زنجیره تأمین هوشمند» سرمایه‌گذاری کنند. زنجیره‌ای که قادر باشد تصویری شفاف و از نمای نزدیک از مسیر طی شده توسط واکسن را ارايه کند.

همانطور که متأسفانه تجربه جهانی در مواقع بحرانی نشان داده است، زنجیره تأمین فعلی قادر به تضمین عملکرد خود نیست و به خاطر عدم شفافیتی که در کنه آن نهفته است به راحتی می‌تواند از طرف پارامترهای مخنلفی تحت فشار قرار بگیرد. بنابراین برای دستیابی به یک دید دقیق از موقعیت کالا و بهینه سازی توزیع واکسن کرونا، ذینفعان به زنجیره تأمینی نیاز دارند که با فناوری پیشرفته هوش مصنوعی تقویت می‌شود. هوش مصنوعی می‌تواند علائم هشدار‌دهنده اولیه و هر نوع اختلال در داده‌های خارجی را به راحتی شناسایی کند، سفارشات واکسن کشورهای مختلف را براساس نیاز حیاتی بهینه کرده و مدیریت مجدد تخصیص موجودی را مدیریت کند. با نیم نگاهی به این نیاز، یک نمونه موفق شرکتIBM است که از طریق «مجموعه زنجیره تامین استرلینگ» با سازمان‌هایی که در طول زنجیره تأمین درگیر هستند، از تولیدکننده گرفته تا فروشنده، همکاری می‌کند تا این اطمینان حاصل شود که میزان موجودی کالا حتی در زمان افزایش تقاضای غیرقابل پیش‌بینی و تعطیلی فروشگاه‌ها نیز حفظ می‌شود.

ردیابی تا آخرین مرحله

علاوه بر چالش‌های فوق، «آخرین قدم» توزیع واکسن نیز احتمالاً یک چالش منحصر به فرد را به همراه خواهد داشت. همانطور که در مورد آزمایش مخاطی COVID-19 مشاهده کردیم، احتمالاً توزیع و تزریق واکسن هم در مراکز مختلفی از مدارس و مراکز اجتماعی بلااستفاده گرفته تا خانه‌های بهداشت و درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مطب پزشکان انجام خواهد شد.

این تنوع مکانی به ما گوشزد می‌کند که برای تضمین موفقیت در آخرین گام رسیدن واکسن کرونا به ذی‌نفعان، یعنی توزیع و تزریق واکسن در این مکان‌ها مقامات نیاز به دسترسی به سیستمی واحد و یکپارچه جهت نظارت بر مدیریت محلی واکسن دارند.

همچنین مقامات باید قادر باشند در صورت هدررفت دوزهای تامین شده که در اختیار مراکز قرار گرفته تعدادی دوز را از قبل دپو کنند. این امر به برنامه‌ریزی و رصد آمارها و ذخیره آن‌ها در هزاران مکان مختلف نیاز دارد.

علاوه بر این مقامات و مدیران درمان و بهداشت هر کشور باید قبل از خرید واکسن برای مردم خود، روش‌های متنوعی را برای هشدار و تعامل با شهروندان در نظر بگیرند، و در عین حال برای اینکه ایجاد اطمینان از اینکه واکسن ابتدا به سالمندان و بیماران زمینه‌ای می‌رسد به تهیه سوابق پزشکی مردم که به صورت جسته‌گریخته در سیستم‌های دولتی وجود دارد نیز اقدام کنند.

با این پیش‌شرط حیاتی که اطلاعات شخصی و سوابق پزشکی مردم نیز باید مطابق قوانین و مقررات با دقت نگهداری شود و حریم خصوصی مردم به جایی درز نکند.

چگونه خطرات زنجیره تأمین را کاهش دهیم؟

چالش‌ها را گفتیم و تاحدی به راه‌حل‌هایی که هوش مصنوعی پیشنهاد می‌دهد اشاره کردیم اما با این‌همه کاملا قابل پیش‌بینی است که فرایند توزیع و زنجیره تامین واکسن کرونا، توسط بازیگران بد، جعل کنندگان و حملات سایبری به راحتی تضعیف می‌شود.

تازه در ماه جولای، آژانس امنیت ملی و آژانس امنیت سایبری و زیرساخت های امنیتی آمریکا هشدار دادند که خود همه‌گیری کرونا، خطرهای امنیتی خاصی را برای زنجیره تأمین ایجاد کرده است، از شیوع کرونا در بین کارکنان مشغول کار بر روی سرورهای بالقوه ناامن گرفته تا تنوع زیادی از فروشندگان با استانداردهای امنیتی ضعیف. این موضوع  آسیب‌پذیری‌ کل فرایند را بالا می‌برد، و هکرها می‌توانند حداقل در تئوری، نظارت بر زنجیره‌های توزیع یخچال‌های واکسن که توسط زیرساخت‌های اینترنت اشیا فراهم شده را هدف قرار دهند یا از تلاش‌های هدفمند دیگری برای تضعیف توزیع یا ایجاد هرج و مرج استفاده کنند. این تهدیدها البته جدید نیست، با این حال اثرات همه‌گیری جهانی ارزیابی جدیدی از خطر و تأثیرات بالقوه را به ارمغان آورده است.

کاملا قابل پیش‌بینی است که فرایند توزیع و زنجیره تامین واکسن کرونا، توسط بازیگران بد، جعل‌کنندگان و حملات سایبری به راحتی تضعیف شود

حرکت رو به جلو

به همان‌اندازه که دنیا اکنون با شوق اخبار را دنبال می‌کند و امیدار است که با کمک واکسن به چیزی مانند حالت عادی قبل برگردد باید هوشیار هم باشد. طبق مطالعه اخیر مرکز تحقیقات پیو، 77٪ از افراد مورد پرسش، نگرانند که یک واکسن قبل از احراز کامل ایمنی و اثربخشی به آنها تزریق شود. برای اینکه COVID-19 راه فلج اطفال را در ریشه‌کنی بیماری دنبال کند، ما باید با اعتماد و اطمینان عمومی بهتر عمل کنیم.  دولت‌‌ها با مشارکت بخش دولتی و خصوصی، با کمک شرکت‌های دارویی، شرکت‌های فناوری، دولت‌های محلی، بخش غیرانتفاعی و …، باید گرد هم آیند تا واکسن COVID-19 بتواند اعتماد عمومی را جلب کند. و برای رخ دادن این اتفاق، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و شهروندان باید اطمینان داشته باشند که همه در یک سیستم مبنتی بر شفافیت و باورمند به اصل «حقیقت» موضوع را دنبال می‌کنند.

اینجاست که حلقه مفقوده خود را به ما نشان می‌دهد: ما می‌دانیم که ایجاد تبادل اطلاعات قابل اعتماد در مقیاس وسیع به لطف فناوری‌هایی مانند فضای ابری هیبریدی و بلاکچین امکان‌پذیر است! فناوری بلاکچین به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا با هم کار کنند و اطلاعات را در میان محیط‌های مختلف محاسباتی به اشتراک بگذارند.

این مطالب را هم بخوانید:

به عنوان یک طرح آزمایشی و پیلوت، IBM با سازمان‌هایی در مرحله‌های مختلف زنجیره تأمین دارویی کار کرد تا نشان دهد که چگونه داده‌ها، در یک شبکه بلاکچین، ظرفیت لازم را برای نظارت بر کیفیت واکسن در تمام مراحل زنجیره از منشا تا مقصد دارند و همچنین چطور روندهای کند سه تا پنج روزه خرید تا توزیع واکسن به فقط چند ثانیه کوتاه تبدیل می‌شوند! آی.بی.ام با Sonoco، که پلت‌فرمی پیشرو در ارائه بسته‌های اطمینان‌بخش و تضمین‌کننده حفظ دمای مناسب برای داروهاست، تخصص بالای خود را در زمینه بلاکچین به صنعت داروسازی ارائه کرده است.

ایجاد تبادل اطلاعات قابل اعتماد در مقیاس وسیع به لطف فناوری‌هایی مانند فضای ابری هیبریدی و بلاکچین امکان‌پذیر است! بلاکچین به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا با هم کار کنند و اطلاعات را در میان محیط‌های مختلف محاسباتی به اشتراک بگذارند

تجربه موفق آی‌بی‌ام نشان داد که فناوری بلاکچین می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا از طریق به اشتراک‌گذاری مجاز داده‌ها، حریم خصوصی کاربران خود را حفظ کنند و همچنین زمینه را برای کنترل شخصی کاربران بر روی اینکه کدام سازمان‌ها قادر به دیدن چه چیزی هستند نیز فراهم کنند.

اکنون تاحدودی مقامات و مسئولان حوزه بهداشت و درمان در سراسر دنیا دریافته‌اند که فقط با اقبال نسبت به فناوری بلاکچین است که می‌توانند به سرعت تهدیدهای احتمالی در زنجیره تأمین واکسن را شناسایی کنند، خواه این امر به دلیل آب و هوای نامناسب یا افزایش و کاهش دمای یخچال‌های حامل واکسن باشد یا نفوذ هکرها یا هر چیز دیگری. آنها دریافته‌اند که توزیع ایمن، موثر و عادلانه واکسن کرونا، انتخابی حیاتی برای دولت‌ها و رهبران برای تقویت اعتماد عمومی خواهد بود. برای این اتفاق، زنجیره‌های تأمین هوشمند ضروری هستند.